تاریخ؛ موزه ای به وسعت 315 هکتار در قم - وبلاگ انجمن گفتگو

به گزارش وبلاگ انجمن گفتگو، زینب حیدری- قم- خبرنگار: گفتمان مدیریت شهری در حوزه محدوده مصوب بافت تاریخی شهر قم موضوعی بود که در جلسه ای با حضور مدیران و کارشناسان شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مورد آنالیز نهاده شد.

بافت 315 هکتاری گویا اراده ای برای جدی دریافت و به رسمیت شناختن آن وجود ندارد و شاهد این مدعا جدل هایی است که میان دستگاه های اجرایی مربوطه صورت می گیرد. رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای اسلامی شهر قم بر این باور است که تعریف بافت تاریخی در شهرها الزاماتی دارد که قانون به آن اشاره نموده؛ از جمله رعایت حقوق مالکانه مردم، تأمین زیرساخت ها از سوی دستگاه های اجرایی و انجام اقدامات جبرانی برای محدودیت های ایجاد شده.

به گفته روح الله امراللهی، در موضوع ورود دستگاه های اجرایی قم در ساماندهی و مدیریت بافت تاریخی یکی از اقدامات مهم استفاده از تجربه دیگر شهرهاست. در بعضی شهرها ورود به بافت تاریخی باعث تخلیه آن بافت از سکنه شده و این یک آسیب است. وی با بیان این که بازارها اسکلت اصلی بافت تاریخی در شهرهاست که به درستی از آن حمایت نشده و در بعضی موارد می بینیم که از آن بازارها فقط پوسته باقی مانده است ادامه داد: در مقوله بافت تاریخی نگاه ما این است که دولت توانایی حمایت از عرصه های عمومی تاریخی را ندارد.

در چنین شرایطی اگر دولت پشتیبانی لازم را به عمل نیاورد در بلند مدت آن بافت را از دست می دهیم. امراللهی با اشاره به این که در حال حاضر مرمت ها با ذات آثار عجین نشده است بیان نمود: اولویت اول، این محدوده هاست. وقتی این محدوده ها پوشش لازم داده گردد مردم اعتماد می نمایند. البته عملکرد گذشته در جاهایی که آثار با اهمیت تر به درستی مدیریت و ساماندهی نشده سبب بی اعتمادی و نارضایتی مردم شده است.

• ناتوانی در حمایت از بافت تاریخی

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم در پاسخ به انتقادهایی در مورد معین نادرست محدوده بافت تاریخی شهر قم گفت: محدوده بافت تاریخی به شهرها ابلاغ می گردد و اگر احتیاج به تدقیق و تطبیق باشد از سوی شهرها اصلاح می گردد که این اقدام کار سختی نیست. شاهین ایل بیگی با تأکید بر نادرستی این تفکر که حریم بافت تاریخی، محدوده اطراف یک اثر تاریخی است بیان نمود: طبق قانون محدوده و حریم بافت تاریخی باید حفظ گردد این در حالی است که بعضی ساخت و سازها در اطراف این محدوده صدمه هایی به این بافت وارد نموده است. به اعتقاد معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، دولت توانایی حمایت از بافت های تاریخی را ندارد.

• حرف مردم شنیده گردد

معاون معماری و شهرسازی شهردار قم در این نشست با بیان این که مسأله بافت تاریخی شهر قم در مهر سال 94 به وسیله شورای عالی معماری و شهرسازی به استان ابلاغ شده اظهار کرد: البته آن مصوبه هیچ چارچوب اجرایی نداشت و شورای فنی میراث هیچ صندلی حقوقی و قانونی ندارد. الان نزدیک به 4 سال است که این نقشه ابلاغ شده اما هنوز ضوابط تدوین نشده است. غلامرضا جانقربان تأکید کرد: برای 315 هکتار بافت تاریخی باید ضابطه تدوین گردد. باید دانه های ارزشمند شناسایی و برایش حریم نوشته گردد. وی گفت: اگر حاکمیت و مدیریت شهری در تدوین ضابطه ها دیده نگردد، ما به هیچ وجه اجرا نمی کنیم. شهرداری و شورای اسلامی شهر باید جوابگوی مردم باشند. مردم مشکل دارند و باید حرفشان شنیده گردد. ما نمی توانیم به صورت احساسی برای مردم شهر یک تصمیم بگیریم و آرمان ها و آرزوهایمان را در حقوق از دست رفته مردم ببینیم.

• کمبود اعتبار

رئیس اداره هماهنگی ستاد بازآفرینی نیز اظهار کرد: مردم وقتی نگاه می نمایند و می بینند که تجربیات ناپیروز در بافت زیاد شده دیگر اعتماد ندارند. خوب است رسانه تجربیات پیروز را پررنگ کند تا مردم اعتماد نمایند. فهمیه فتاحی زاده دغدغه اول کشور را مسأله اقتصاد دانست و گفت: از هر طرف که می رویم در گام اول به کمبود اعتبار بر می خوریم و نمی توانیم منتظر باشیم که معجزه رخ دهد. الان برای همه دغدغه اول مسأله اقتصاد است. برای مردم باید ابتدا یک توانمندی از نظر مالی ایجاد گردد تا توانمندی های دیگر تقویت گردد.

• فقط 500 خانه ارزش تاریخی دارند

عضو شورای فنی میراث فرهنگی نیز در این جلسه، استحکام بنا و دسترسی را 2 مسأله مهم در بافت تاریخی دانست و اضافه نمود: 12 هزار خانه در بافت تاریخی شهر قم داریم که می توانند مقاوم شوند. تنها 500 خانه هستند که ارزش تاریخی دارند و کار استحکام سازی برایشان سخت است. مصطفی سعادت طلب در بیان محاسن و معایب گفت: دسترسی، تقویت سلسله مراتب و پیاده محور بودن ویژگی مثبت و مسأله پارکینگ و پدافند غیرعامل معایب آن است. در مورد پارکینگ اولین کاری که باید کرد این است که جلوی افزایش خودرو را بگیریم. حدود نیمی از شوارع امکان دسترسی خودرو به پارکینگ دارند. بقیه هم در بسیاری موارد امکان تعریض دارند و قسمتی هم درست شدنی نیست. در آن معابر به جای این که همه خانه ها را بتراشیم تا یک ماشین را تا انتهای کوچه ببریم، یک پلاک سر کوچه تملک می گردد و محل پارک بقیه خانه ها می گردد.

سعادت طلب اظهار کرد: در زمینه پدافند غیرعامل هم هر بافتی شرایط خود را دارد و هر کدام روشی دارد. جاهایی که آمبولانس نمی رود سیستم پشتیبانی را می گردد تغییر داد. الان ما به برج های 20 طبقه در قم مجوز می دهیم. برای کسی که در طبقه بیستم زندگی می نماید، تجهیزات گران قیمت مانند نردبان آتش نشانی می خریم. برای بافت تاریخی هم می توانیم چنین تجهیزاتی در نظر بگیریم. وی با بیان این که نگاه ما به بافت تاریخی قم نگاه موزه ای نیست بیان نمود: حرف ما این است که تنها بافت تاریخی زنده ایران قم است. تراکم ساختمانی در بافت تاریخی نه تنها کم نشده حتی بیشتر شده. تراکم طرح تفصیلی 120 درصد است، اما در بافت تاریخی معمولا سطح اشغال 70 درصد یا بیشتر است.

• دوره طلایی تقویت بافت تاریخی

مدیر عامل سازمان بهسازی و نوسازی اطراف حرم با بیان این که بنا بر تطبیق عکس هوایی در سال 1335 برای قم 315 هکتار بافت تاریخی تعریف شده است اظهار کرد: ما معتقدیم دانه ها و کالبد تاریخی ارزشمند باید حفظ گردد، اما این که 315 هکتار افزایش یا کاهش یابد مساله نیست، این که محدوده واقعی کجاست باید آنالیز گردد. علیرضا خاکی اضافه نمود: دغدغه مندی برای بافت تاریخی تا زمانی که از مسئولان به مردم منتقل نگردد راه به جایی نمی برد. بافت تاریخی پایگاه های اجتماعی است که حفظ و تقویت آن احتیاجمند عزم جمعی است. وی با بیان این که در بحث بافت تاریخی از شهرهای دیگر عقب هستیم اما تجربه ها و اشتباه های دیگران را هم تکرار نکردیم گفت: وجود حرم مطهر حضرت معصومه(س) باعث زنده ماندن بافت تاریخی در قم است. به گفته خاکی، در حال حاضر یک دوره طلایی وجود دارد تا بافت های تاریخی شهر حفظ و تقویت گردد.